DİL BİLGİSİNDE KELİMELERE GETİRİLEN EKLER ÜZERİNE...
Dil, derken biyolojideki “dil ”den söz etmeyeceğiz.
DİL BİLGİSİNDE KELİMELERE GETİRİLEN EKLER ÜZERİNE...
Dil, derken biyolojideki “dil ”den söz etmeyeceğiz. İnsanların birbirleriyle münasebetlerinin kurulmasına veya anlaşmalarına veya anlaşamamalarına yarayan seslerden oluşan “dil “den söz edeceğiz. Çok ayıntılı bir konu ama girişten sonra sadece eklerle ilgili bir kısımdan söz edip bitireceğiz.
Dil için “Tabii bir vasıta, Canlı bir varlık, Gizli anlaşmalar sistemi, Sosyal ve millî bir kurum nitelemeleri yapılır. Bunlara hayır demek elbette mümkün değildir.
Tabii bir vasıta, bilinen bir ustası yok. Canlı bir varlık, “Karasaban “ kelimesinin öldüğünü söyleyemesek de çok ihtiyar olduğunu söylemek abes olmaz. Kadim sözlüklerde yazılı olduğu halde bu gün kullanmadığımız kelimeler, karşılığı olan varlıkların yok olması neticesinde kullanılmamaktadırlar, ölüdürler.
Divan_ı Lügatit Türk’te kullanılan kelimelerden de örnek vereyim. “Mah” kelimesinin o zaman ki manası birine bir şey verileceği zaman, Şimdi söylediğimiz, “buyurun “kelimesinin yerine kullanılıyordu. BU gün yok. Mevta. Bugün, nasıl olsa Türkçedir diyerek kullanılmaya kalkılsa kötü olur zira Karadeniz bölgemizde Samsun’un köylerinde, belki başka yerlerde de vardır. Köpeklerin yal dökme yerine(yalak), yal döküldükten sonra yalak başında olmayan köpeklerin yal yemelerini sağlamak için “Mah “kelimesi, köpeklerin duyacağı ses desibelinde üç defa söylenerek, köpekler yala çağrılır.
BU durumda birine bir nesne verirken mah demenin doğuracağı sonuçlar, mahkemede ve hasta hanede değerlendirilir. Mah kelimesi insanlar arası ilişki için çoktan ölmüştür.
Birbirine uak olmalarına rağmen aynı dilin konuşulması hatta bebeğin annesiyle aşikâr bir anlaşması yoktur. Buna rağmen anlaşıp giderler.
Dil sosyal ve milli bir kurumdur çünkü topluluklar arası bağı kurduğu gibi her milletin kendine özgü bir dili olmasından dolayı da millîdir.
Canlı olan dilin, ölmesi için dilin kullanıcılarının veya kelimelere medar olan unsurların yokluğu icap eder.
Dilin bu özelliklerine değindikten sonra değineceğim kısacık konuya giriş yapmış olduk.
Kullandığımız kelimeler ya fiildir ya isimdir veya edattır. İsim ve fiillerin kendillerine mahsus kökleri vardır. Uygun eklerle birebirlerinden türerler. Türemeye sebep ekler ya işlek ya da az işlek niteliklerindedir. ?mek, lik, -ler ekleri oldukça işlek, çok kullanılan eklerdir. İşlek olmayan eklerin hangileri olduğuna değinmeden sadece dil bilgisi metinlerinde adından söz edilmeyen az, çok az işlek bir ekten bahsedeceğim. Ola ki bil Dil hocası görür de bilimsel kaynaklara eklenmesine sebep olur.
Sayılabilecek kadar az miktarda kelimelerde kullanılan söz konusu ekimiz. ?nek’tir.
Örnekler: Ör-nek, der-nek, es-nek, kas-nak, değ-nek, göy-nek,
tır-nak, kır-nak, öde-nek. Bunlarda “Kırnak kelimesi de pek az kullanılırken göynek kelimesi halk ağızlarında kullanılmasına rağmen şehirlilerin dilinde ve lügatlerde “gömlek” oluvermiş. Halbuki halk dilindeki” göynek” sözlükteki gömlek kelimesinin karşılığı gibi görüşe de bu gömlek altına giyilerek kullanılan atlet ve benzeri eşyanın yerine kullanılır.
Bu çalışmamda az kullanılışlı olmasına rağmen dil bilgisi metinlerinde olmayan bu ek hakkında bilgi takdim etmiş oldum.
Şakir Albayrak
CUMBA SİZLERİ BURHANİYE’YE BEKLİYOR...
Üsküdar da kurulan ve sanat edebiyat dünyasına katkılar sunan CUMBA Kültür Sanat platformu tamamı ücretsiz etkinliklerine sizleri bekliyor?
GENÇLER NEDEN GÖÇ EDİYOR
Ekonomist Turhan Bal: “Türkiye'de Gençlerin Yurt Dışına Göç Eğilimi, Teknolojik Kayıplar ve Ülke Ekonomisi İçin Ciddi Tehditler Oluşturuyor”
ÜSKÜDAR “KENTSEL DÖNÜŞÜM BİLGİLENDİRME OFİSLERİ” KAPILARINI AÇTI
Üsküdar Belediyesi, “Üsküdar Yenileniyor” projesi kapsamında Kentsel Dönüşüm Bilgilendirme Ofislerinin ilkini Bahçelievler mahallesinde açtı
ÇENGELKÖYSPORA BÜYÜK TERBİYESİZLİK !
Mülkiyeti Boğaziçi üniversitesine ait olan ancak kullanımı protokol ile Çengelköyspor a verilen Kuleli de bulunan tesislerimize 22.Ekim sabahı fiili müdahele edildi ve kulübün tüm eşyaları tarımar edildi tabelaları söküldü.
Saadet Üsküdar İlçe Başkanlığı’ndan Kahvaltılı İstişare Toplantısı
Saadet Üsküdar İlçe Başkanlığı, Cemile Ketenci Gemisi'nde geniş katılımlı bir kahvaltılı istişare toplantısı düzenledi.
ÇENGELKÖYÜM BENİM BİRİCİK SEVGİLİM
20 Ekim günü Kavacık stadında Çengelköyspor Kavacıkspor ile saat 15.00 de karşılaşmaya çıktı.
AKRAN ZORBALIĞI ÜSKÜDAR’DA GÖRÜŞÜLDÜ
İstişare Toplantısı, 15 Ekim Salı günü Üsküdar Rehberlik ve Araştırma Merkezi ev sahipliğinde gerçekleşti.
ÜSKÜDAR’IMIZDA KIŞ SPOR OKULLARI KAYITLARI BAŞLADI
Üsküdar’ımızda “Kış Spor Okulu”na kayıtlar 15 Ekim tarihi itibarıyla başladı. 22 Ekim’de başlayacak derslerle Üsküdarlı çocuklarımızı sporla dolu bir kış bekliyor.
Ekonomist Turhan Bal: “Krizden Çıkış Üretim Ekonomisi ile Mümkün”
Gazeteci ve ekonomist Turhan bal gazetemize ekonomi ile ilgili bazı açıklamalarda bulundu...
11.EKİM DÜNYA KIZ ÇOCUKLARI GÜNÜ
Saadet Partisi Üsküdar Kadın kolları yönetimi 11.Ekim günü Üsküdar da basın açıklaması düzenledi.