DİL BİLGİSİNDE KELİMELERE GETİRİLEN EKLER ÜZERİNE...
Dil, derken biyolojideki “dil ”den söz etmeyeceğiz.
DİL BİLGİSİNDE KELİMELERE GETİRİLEN EKLER ÜZERİNE...
Dil, derken biyolojideki “dil ”den söz etmeyeceğiz. İnsanların birbirleriyle münasebetlerinin kurulmasına veya anlaşmalarına veya anlaşamamalarına yarayan seslerden oluşan “dil “den söz edeceğiz. Çok ayıntılı bir konu ama girişten sonra sadece eklerle ilgili bir kısımdan söz edip bitireceğiz.
Dil için “Tabii bir vasıta, Canlı bir varlık, Gizli anlaşmalar sistemi, Sosyal ve millî bir kurum nitelemeleri yapılır. Bunlara hayır demek elbette mümkün değildir.
Tabii bir vasıta, bilinen bir ustası yok. Canlı bir varlık, “Karasaban “ kelimesinin öldüğünü söyleyemesek de çok ihtiyar olduğunu söylemek abes olmaz. Kadim sözlüklerde yazılı olduğu halde bu gün kullanmadığımız kelimeler, karşılığı olan varlıkların yok olması neticesinde kullanılmamaktadırlar, ölüdürler.
Divan_ı Lügatit Türk’te kullanılan kelimelerden de örnek vereyim. “Mah” kelimesinin o zaman ki manası birine bir şey verileceği zaman, Şimdi söylediğimiz, “buyurun “kelimesinin yerine kullanılıyordu. BU gün yok. Mevta. Bugün, nasıl olsa Türkçedir diyerek kullanılmaya kalkılsa kötü olur zira Karadeniz bölgemizde Samsun’un köylerinde, belki başka yerlerde de vardır. Köpeklerin yal dökme yerine(yalak), yal döküldükten sonra yalak başında olmayan köpeklerin yal yemelerini sağlamak için “Mah “kelimesi, köpeklerin duyacağı ses desibelinde üç defa söylenerek, köpekler yala çağrılır.
BU durumda birine bir nesne verirken mah demenin doğuracağı sonuçlar, mahkemede ve hasta hanede değerlendirilir. Mah kelimesi insanlar arası ilişki için çoktan ölmüştür.
Birbirine uak olmalarına rağmen aynı dilin konuşulması hatta bebeğin annesiyle aşikâr bir anlaşması yoktur. Buna rağmen anlaşıp giderler.
Dil sosyal ve milli bir kurumdur çünkü topluluklar arası bağı kurduğu gibi her milletin kendine özgü bir dili olmasından dolayı da millîdir.
Canlı olan dilin, ölmesi için dilin kullanıcılarının veya kelimelere medar olan unsurların yokluğu icap eder.
Dilin bu özelliklerine değindikten sonra değineceğim kısacık konuya giriş yapmış olduk.
Kullandığımız kelimeler ya fiildir ya isimdir veya edattır. İsim ve fiillerin kendillerine mahsus kökleri vardır. Uygun eklerle birebirlerinden türerler. Türemeye sebep ekler ya işlek ya da az işlek niteliklerindedir. ?mek, lik, -ler ekleri oldukça işlek, çok kullanılan eklerdir. İşlek olmayan eklerin hangileri olduğuna değinmeden sadece dil bilgisi metinlerinde adından söz edilmeyen az, çok az işlek bir ekten bahsedeceğim. Ola ki bil Dil hocası görür de bilimsel kaynaklara eklenmesine sebep olur.
Sayılabilecek kadar az miktarda kelimelerde kullanılan söz konusu ekimiz. ?nek’tir.
Örnekler: Ör-nek, der-nek, es-nek, kas-nak, değ-nek, göy-nek,
tır-nak, kır-nak, öde-nek. Bunlarda “Kırnak kelimesi de pek az kullanılırken göynek kelimesi halk ağızlarında kullanılmasına rağmen şehirlilerin dilinde ve lügatlerde “gömlek” oluvermiş. Halbuki halk dilindeki” göynek” sözlükteki gömlek kelimesinin karşılığı gibi görüşe de bu gömlek altına giyilerek kullanılan atlet ve benzeri eşyanın yerine kullanılır.
Bu çalışmamda az kullanılışlı olmasına rağmen dil bilgisi metinlerinde olmayan bu ek hakkında bilgi takdim etmiş oldum.
Şakir Albayrak
“5. CUMBA EDEBİYAT ŞENLİĞİ” SONA ERDİ...
8-9-10 Kasım tarihlerinde Burhaniye mahallesinde bulunan Üsküdar Gençlik Merkezi’nde düzenlediğimiz edebiyat şenliğimiz tamamlandı.
ÜSKÜDAR BELEDİYESİ KENT LOKANTASI İBB BAŞKANI İMAMOĞLU’NUN KATILIMIYLA AÇILDI
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu: “Bunu Türkiye'nin her yerinde insanlar istiyor ve birçok belediye, hatta sadece CHP’li belediyeler değil, başka belediyeler de farklı isimlerle böyle bir ihtiyacı karşılama yönünde adımlar atılıyor”
BAŞKAN DEDETAŞ, ORDU KÜLTÜR BULUŞMALARI’NA KATILDI
Üsküdar Belediye Başkanı Sinem Dedetaş, İBB tarafından “Kültür Buluşmaları” kapsamında Yenikapı Etkinlik Alanı’nda düzenlenen 13. Ordu Günleri’ne katıldı.
BEYLERBEYİLİLER BULUŞTU
Beylerbeyililerin her yıl düzenlediği piknikli toplantı ekim ayında yapıldı.
TEMAD GENEL BAŞKAN ADAYI NECMİ TENGİLİMOĞLU'NUN ÜSKÜDAR TEMAD ZİYARETİ
Ülke genelinde 98 şubesi bulunan TEMAD'ın 19 şubesine yapılan bu ziyaret, yüzde yirmi gibi rekor bir orana sahip olması nedeniyle büyük ilgi uyandırdı.
ÜSKÜDAR’DA DÖNÜŞÜM AMAÇLI İMZALAR ATILIYOR...
“Üsküdar Yenileniyor” Projesi Kapsamında Acıbadem Mahallesi Baltepe Apartmanı İle Dönüşüm Süreci Başladı
CUMBA SİZLERİ BURHANİYE’YE BEKLİYOR...
Üsküdar da kurulan ve sanat edebiyat dünyasına katkılar sunan CUMBA Kültür Sanat platformu tamamı ücretsiz etkinliklerine sizleri bekliyor?
GENÇLER NEDEN GÖÇ EDİYOR
Ekonomist Turhan Bal: “Türkiye'de Gençlerin Yurt Dışına Göç Eğilimi, Teknolojik Kayıplar ve Ülke Ekonomisi İçin Ciddi Tehditler Oluşturuyor”
ÜSKÜDAR “KENTSEL DÖNÜŞÜM BİLGİLENDİRME OFİSLERİ” KAPILARINI AÇTI
Üsküdar Belediyesi, “Üsküdar Yenileniyor” projesi kapsamında Kentsel Dönüşüm Bilgilendirme Ofislerinin ilkini Bahçelievler mahallesinde açtı
ÇENGELKÖYSPORA BÜYÜK TERBİYESİZLİK !
Mülkiyeti Boğaziçi üniversitesine ait olan ancak kullanımı protokol ile Çengelköyspor a verilen Kuleli de bulunan tesislerimize 22.Ekim sabahı fiili müdahele edildi ve kulübün tüm eşyaları tarımar edildi tabelaları söküldü.